Khit A Linn

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ အာဏာရှင်ဟောင်းဖာဒီနန်မားကို့စ်ပြုတ်ကျပြီး နှစ်ပေါင်း ၃၀ အကြာမှာ သူ့သား ဖာဒီနန်မားကို့စ်ဂျူနီယာ ဒါမှမဟုတ် ဘုံဘုံက ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရဲ့ ၁၇ ယောက်မြောက် သမ္မတဖြစ်လာပါတယ်။ ဒီလိုပါပဲ နာမည်ပျက်နဲ့ကျော်စောတဲ့ သမ္မတဒူတာတေးရဲ့ သမီးက ဆာရာဒူတာတေးကလည်း ဒုသမ္မတဖြစ်လာတာပါပဲ။  ကမ္ဘောဒီးယားမှာလည်း လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ်ဟာ အတိုက်အခံပါတီတွေကိုဖျက်သိမ်း၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေကို ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်နှိပ်ကွပ်ခဲ့ပြီး ပြည်သူအပေါ်ဖိနှိပ်ဗိုလ်ကျနေတဲ့ အာဏာရှင်ဟွန်ဆန်ဖြစ်ပါတယ်။  ဒီလိုပဲထိုင်းနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် ပရာယုဒ်ချန်အိုချာဟာလည်း စစ်တပ်ကနေအာဏာသိမ်းပြီး ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာသူပါ။  အရှေ့တောင်အာရှရဲ့ အာဏာရှင်စက်ဝန်းဗဟိုချက်မှာ နောက်ဆုံးအာဏာအသိမ်းခံလိုက်ရတာကတော့ မြန်မာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာကိုတော့ စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ၂၀၂၁ ခုနှစ် ၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်မှာ အာဏာသိမ်းလိုက်တာပါ။  ဒီတော့ အရှေ့တောင်အာရှရဲ့ ရေခံမြေခံကို နည်းနည်းလောက်ကြည့်လိုက်ရအောင်ပါ။  ဖိလစ်ပိုင်သို့ မားကို့စ်မိသားစုအတွက် ဘုရားပေးတဲ့လက်ဆောင် ဖာဒီနန်မားကို့စ်ဆိုတာ နာမည်ဆိုးနဲ့ကျော်ကြားတဲ့ ဖိလစ်ပိုင်အာဏာရှင်ဟောင်းဖြစ်ပါတယ်။ လူ့

သမ္မတတစ်ယောက်ထွက်ပြေးရတယ်ဆိုတာ ရုပ်ဆိုးလွန်းလှတဲ့ကိစ္စပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း  အာဏာယစ်မူး၊ ဥစ္စာရူးပြီး ဆွေးမျိုးကောင်းစားရေးလုပ်နေတဲ့ သမ္မတတစ်ယောက် ထွက်ပြေးရတယ်ဆိုရင်တော့ဖြင့် ပြည်သူတွေအနေနဲ့က ကျေနပ်စရာပါ။  ဟုတ်ပါတယ်။ သီရိလင်္ကာသမ္မတကို ပြောတာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ လိုချင်နေတဲ့ အခြေအနေတစ်ရပ်ကို သီရိလင်္ကာပြည်သူတွေက လုပ်ပြနိုင်ခဲ့ပါပြီ။  ဆိုတော့ သီရိလင်္ကာမှာ သမ္မတကထွက်ပြေး၊ စီးပွားရေးက ချွတ်ခြုံကျပြီး ပြည်သူတွေလည်း မွဲတေနေပါပြီ။ မနက်ဖြန်အတွက် အနာဂတ်ဆိုတာ ဘာလဲဆိုပြီး မေးခွန်းထုတ်နေရတဲ့ ဘဝပါ။  မြန်မာနိုင်ငံလည်း သီရိလင်္ကာနဲ့ သိပ်မကွာပါဘူး။ ပြည်သူတွေရဲ့အနာဂတ်တွေမဲ့ပြီး မျှော်လင့်ချက်တွေမဲ့နေရတဲ့အချိန်ပါ။ ပြည်သူတွေဟာ အလုပ်အကိုင်ကရှား၊ ကုန်ဈေးနှုန်းကကြီးပြီး စစ်ကောင်စီရဲ့ ညံ့ဖျင်းတဲ့စီမံခန့်ခွဲမှု သားကောင်ဖြစ်နေခဲ့ရတာပါ။  မြန်မာလူ့ဦးရေ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်တဲ့ ၂၁ သန်းကျော်ကလည်း တစ်နေ့ကို ၂ ဒေါ်လာလောက်ပဲရနေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်အစီရင်ခံစာတွေကဆိုပါတယ်။ လူဦးရေ ၁.၆ သန်းလောက်က အလုပ်လက်မဲ့ပြဿနာနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။  ဒီဆောင်းပါးမှာတော့ သိပ်မကြာခင်ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိတဲ့ကိစ္စတွေကို ပြောသွားမှာပါ။ ပထမဆုံးကတော့ အာ

စစ်ခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က အခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်တော့မည်လောဟု တစ်စုံတစ်ယောက်က မေးလာအံ့။ “ပြင်ရန် ရာခိုင်နှုန်း ၇၅ ဖြစ်ပါသည်”ဟုဆိုချင်သည်။ ထိုသို့ဖြေရန် အကြောင်းအချက်များရှိသည်။  ယခုဆောင်းပါးတွင် အခြေခံဥပဒေနှင့်ပတ်သက်ပြီး စစ်ခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၏ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်နည်းနှင့် လူထုတိုက်ပွဲအကြောင်းကို ဖော်ပြသွားမည်ဖြစ်သည်။ အခင်းအကျင်း ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၈ ရက်တွင် စစ်ခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က မှော်ဘီမြို့ရှိ ညောင်နှစ်ပင်ခန်းမကို သွားရောက်ကကြည့်ရှုသည်။ ညောင်နှစ်ပင်ခန်းမသည် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေ သန္ဓေတည်ရာ ဘူမိနက်သန်ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် ၁၉၉၃ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အထိ ၁၄ ကြာ အခြေခံဥပဒေကို စိတ်တိုင်းကျရေးဆွဲခဲ့သည်။ ထိုအခြေခံဥပဒေဖြင့်ပင် အာဏာရှင်ဟောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေသည် အေးအေးလူလူအနားယူသွားသည်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ဖြစ်လာသည်။ ထိုအခြေခံဥပဒေဖြင့်ပင် လွှတ်တော်များပေါ်လာသည်။ ထိုအခြေခံဥပဒေဖြင့်ပင် လွှတ်တော်ထဲတွင် စစ်တပ်က ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းဝင်ထိုင်ကြသည်။ ထိုအခြေခံဥပဒေဖြင့်ပင် စစ်တပ်သည် နိုင်ငံရေ

စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က လက်ရှိပဋိပက္ခများအတွက် ဆွေးနွေးအဖြေရှာရန် လမ်းစကို ဖွင့်လိုက်လေသည်။  EAOs များနှင့် တွေ့ဆုံမည်။ ဆွေးနွေးမည်။ တစ်ဖွဲ့လျှင် ခေါင်းဆောင်အပါ သုံးယောက် တက်လိုသူများ မေလ ၂၉ ရက် နောက်ဆုံး စာရင်းပေးကြပါဟု ဆိုသည်။တက်ရောက်သူများနှင့် သူကိုယ်တိုင် ဆွေးနွေးမည်ဟုလည်း စစ်ခေါင်းဆောင်က ဆိုသည်။  အခြားသောအဖွဲ့များထံမှ မှတ်ချက်များမကြားရသေးမီ KNU ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဖဒိုစောတာနီးထံမှ စကားသံတစ်ခု မီဒီယာထက်သို့ရောက်လာသည်။ အကျဥ်းချုပ်လျှင် သူက အချက်လေးချက်ကို အဓိကထားပြောသည်။ ဤဆောင်းပါးတွင် အပိုင်းနှစ်ပိုင်းခွဲ၍ စာဖတ်သူများထံ တင်ပြမည်ဖြစ်ပြီး တစ်ပိုင်းမှာ ဘယ်ခြောက်ကာ ညာလှမ်းသည့် စစ်ခေါင်းဆောင်အကြံဖြစ်သည်။ နောက်တစ်ပိုင်းမှာ ဖဒိုစောတာနီး၏ တောင်းဆိုချက်များကို သုံးသပ်​ကြည့်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးစွာ ဖဒိုစောတာနီးပြောသည့်အချက်လေးချက်ကို တစ်ချက်စီ စေငုကြည့်ပါမည်။ (၁) စစ်တပ်သည် နိုင်ငံရေးမှ ဆုတ်ခွာရန်။ ဤကိစ္စသည် မြန်မာနိုင်ငံရေးသမားများ အမြဲတောင်းဆိုနေသည့်အချက်ဖြစ်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းခေါင်းဆောင်သည့် BIA, BDA တပ်မတော် (ဤနေရာတွင် တပ်မတော်သုံးပြီး စစ်ခေါင်ဆောင်းတို့၏ လက်

  နိုင်ငံတကာလူငယ်တွေ အင်တာနက် လက်ပ်တော့နဲ့ ခေတ်မီမျိုးစုံသော ပညာရပ်တွေကြားထဲ နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးအတွက် အလုပ်ရှုပ်နေချိန် မြန်မာလူငယ်တွေမှာကား သမိုင်းဘီး တကျော့ပြန်လည်သောအခါ လက်ပ်တော့အစား  လက်နက်ကိုင်ကြရတော့သည်။  နိုင်ငံရေးသည် နိုင်ငံ၏စနစ်ကို စီရင်သည်။ နိုင်ငံရေးငြိမ်မှ၊ နိုင်ငံရေးကောင်းမှ နိုင်ငံစနစ်ကောင်းသည်။ စနစ်ကောင်းမှ ဖွံ့ဖြိုးမှုလမ်းမပေါ်ခြေချနိုင်ပေမည်။ ယခုမူ နိုင်ငံရေးမကောင်း၍ စနစ်မကောင်း။ နိုင်ငံရေးအမဲဖျက်လို့ လူငယ်တွေ ဘဝပျက်ရသည်။  မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် လူငယ်တွေကို တောထဲတွန်းပို့ လက်နက်ကိုင်စေသော အထင်ကရဖြစ်ရပ်ကြီး သုံးခုရှိသည်။ ဖြစ်ရပ်များသည်မတူသလို စေ့ဆော်သောအကြောင်းရင်းသည်မတူ။ တူသည်က နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးအတွက် အရင်းအမြစ်များဆုံးရှုံးခြင်းဖြစ်သည်။ ပထမတစ်ခုမှာ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း သိပ်မကြာ ကွန်မြူနစ်ပါတီတောခိုသွားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤတောခိုမှုတွင်ပါဝင်သော ထိုခေတ်က လူငယ်လူရွယ်များသည် ဝါဒရေးရာတွင် နိုင်ငံတကာနှင့် ရင်ဘောင်တန်းနိုင်ခြင်း မြန်မာ့ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုတွင် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျပါဝင်ခဲ့သူများဖြစ်ခြင်းတို့ကြောင့် နိုင်ငံအတွက် နှမျောစရာဖြစ်သည်။ သခင်သန်းထွန်းတို့တောခိုရာမှအစပ

တော်လှန်ရေးကြီး စခဲ့တာ တစ်နှစ်ခွဲတင်းတင်း ပြည့်ခဲ့ပါပြီ။ လာမည့် စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်ရောက်ရင်တော့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUG ရဲ့ ခုခံစစ်ကြေညာချက်ဟာ တစ်နှစ်ပြည့်မြောက်တော့မှာပါ။ ဆိုလိုတာကတော့ ကိုယ့်အပြစ်ကိုယ်ရှာ၊ ကိုယ်ပေါင်ကိုယ်လှန်ထောင်းပြီး ပြင်သင့်တာ ပြင်ချိန်ရောက်ပြီလို့ ဆိုလိုတာပါ။  ဒီတော့ အာဏာသိမ်းမှုအလွန် ခုခံစစ်ကြီးမှာ ဘယ်လောက်အောင်မြင်ခဲ့ပါပြီလဲ။ ဘယ်နေရာတွေက အားနည်းချက်တွေ ဖြစ်နေတာပါလဲ။  အရင်ဆုံး ပြည်သူတွေနဲ့ပဲ စလိုက်ကြရအောင်ပါ။  မြန်မာပြည်လောက် နောက်လိုက်ကောင်းတဲ့ တိုင်းပြည်မရှိဘူးလို့ စာရေးဆရာ သိန်းဖေမြင့်က သူ့ရဲ့နာမည်ကျော် သပိတ်မှောက်ကျောင်းသား စာအုပ်ထဲမှာ ရေးပါတယ်။  ၁၉၃၆ ကျောင်းသားသပိတ် မအောင်မြင်ရတဲ့အကြောင်းကို ရေးရာမှာ “ဗမာပြည်(မူရင်းအသုံး)လောက် နောက်လိုက်ကောင်းသော တိုင်းပြည်မရှိသလောက်ဖြစ်သည်ကိုပင် နောက်လိုက်ညံ့၍ဟု စွပ်စွဲခြင်းမှာ ကိုယ့်လူမျိုးအကြောင်း မသိရာရောက်သည်”ဆိုပြီး ရေးခဲ့ပါတယ်။  ၈၈၈၈ အရေးတော်ပုံမှာ ပြည်သူတွေဖြစ်တဲ့ နောက်လိုက်တွေ ဘယ်လောက်ညီပါသလဲ။လှည်းနေလှေအောင်း စုစည်းခဲ့တာမလား။  ရှစ်လေးလုံးအပြီး ၁၉၉၀ ရွေးကောက်ပွဲ။ ပြည်သူတွေ ဘယ်လောက်ညီလဲ။ နောက် ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ။ ၂၀၂၀

                                           စင်ကာပူ Founding Father သံမဏိ လီကွမ်ယု။  ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၅ ရက်မှာ စင်ကာပူရဲ့ တတိယမြောက် ဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းတစ်ယောက် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကနေ လိုလိုချင်ချင်ပဲ စွန့်ခွာသွားပါတယ်။ လိုလိုချင်ချင်စွန့်တယ်ပြောတာ အကြောင်းရှိပါတယ်။ သူ့ကို ဘယ်သူ့ကမှ အတင်းအကြပ် အာဏာစွန့်ဖို့ တောင်းဆိုမနေကြလို့ပါ။ သူက သူရဲ့ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး မစ္စတာ လော့ရင့် ဝမ်ကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ဆက်ခံစေပါတယ်။ ဒီတော့ မေးခွန်းက ကျွန်တော်တို့ အိမ်နီးချင်းရဲ့ စင်ကာပူအကြောင်းကို ကျွန်တော်တို့က ဘာလို့ တခုတ်တရပြောနေရတာပါလဲ။   ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အတိတ်တစ်ချိန်တုန်းက ကျွန်တော်တို့ကို စင်ကာပူက အားကျခဲ့သလို ကျွန်တော်တို့ကလည်း မကြာသေးတဲ့ နှစ်တွေကပဲ စင်ကာပူကို ကျော်မယ်လို့ ပြောခဲ့ကြတာမလား။ ဒီတော့ စင်ကာပူရဲ့ ခမ်းနားတဲ့ပုံပြင်ကို ကျွန်တော်တို့ နားထောင်ကြည့်ရအောင်ပါ။  ဒီလိုပြောလို့ စင်ကာပူရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အမွှမ်းတင်မှုတွေကို ပြောနေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ Stateman လို့ဆိုကြတဲ့ ၊ ကျွန်တော်တို့ကိုယ်တိုင် လိုချင်တဲ့ တိုင်းပြုပြည်ပြုပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ နိုင်ငံပြုသုခမိန်တွေ အကြောင်းကတော့ ရှောင်လွှဲလို့မရဘူး။  ဘာ